POLSKA

Het is al weer een behoorlijk aantal jaren geleden dat ik in Polen was, maar het is best een aardig land dus toch maar een column. Mijn eerste kennismaking met Polen was aan het eind van mijn studietijd op een studenten uitwisselingsreis. We reisden met het vliegtuig en komend boven Polen is het duidelijk te herkennen aan de bossen en de wuivende wodkavelden; want als er één product is dat overal aanwezig is dan is het wel Poolse wodka. Het is te kust en te keur verkrijgbaar in een haast oneindige variant van kleuren, gewoon wit, paars, groen, rood, enz.; mijn persoonlijke voorkeur gaat uit naar de groene variant met een lange grasspriet erin. Aldus aangekomen in Warschau werden wij bijzonder hartelijk met open armen en benen ontvangen. Ik was toen nog wat jonger, dus mijn gevoeligheid op dit terrein lag nog wat hoger dan nu. Het resultaat was in ieder geval dat ik nog een poosje met een Poolse getrouwd ben geweest. Deze periode van mijn leven zal later ongetwijfeld de geschiedenis ingaan als de eerste Nederlands - Poolse oorlog. De verbintenis had wel als bijkomstigheid dat ik veel (en verplicht) in Polen ben geweest, zodat ik er aardig over kan vertellen. Warschau zelf is een modern lijkende stad, die doorkruist wordt door een veelheid van zesbaans wegen, waarop je tijdens de spitsuren regelmatig vaststaat. 's Nachts is het er vrijwel uitgestorven, zodat je lekker kunt opschieten. De Poolse politiemensen die mij een stopteken gaven waren vriendelijk, maar 130 km/h binnen de bebouwde kom vonden zij toch iets te snel, zelfs voor zo'n stille weg. De bekeuring was alleszins schappelijk en ik kreeg spontaan een korting van 50% toen ik hen complimenteerde met hun moderne radarapparatuur (model 1934). Zo'n leuk Pools bonnetje staat heel goed in de verzameling. De grondslag voor de moderne opzet is in 1945 al gelegd door de Duitsers, die met hun vooruitziende blik, vast begonnen waren met de egalisatiewerkzaamheden door rigoureus geheel Warschau met de grond gelijk te maken. Een pluim moet de Polen gegeven worden voor de binnenstad van Warschau, dit gedeelte is aan de hand van tekeningen en schilderijen geheel in de oude, oorspronkelijke staat hersteld. Om het geheel enigszins het karakter van oudheid te geven is getracht over de werkzaamheden net zo lang te doen als bij de oorspronkelijke bouw. Dit laatste schijnt redelijk te zijn gelukt want pas in de negentiger jaren was men klaar. Maar, toegegeven, het blijft innemend om te zien.

Het grootste deel van het land is vlak, alleen in het zuiden doemen de Karpaten op. Een gecombineerde vakantie Tsjechië / Polen is aanbevelenswaard. Praag is zeer de moeite van een bezoek waard en dan kun je over het gebergte noordwaarts toeren. De meeste wegen zijn redelijk tot goed, enkel van een gedegen verkeersreglement hebben ze nog nooit gehoord. Op dezelfde wegen waar jij lekker toert, rijden ook boerenkarren getrokken door paarden of ossen, of Poolse ezels die zo'n mestkar lijken te besturen. Waarschijnlijk krijgen deze trekbeesten niet genoeg te eten want het snelheidsverschil is aanzienlijk. Overdag kun je er nog rekening mee houden, maar 's nachts doet dit verschijnsel zich ook voor, echter zonder enig verschijnsel in vorm van het niet voeren van verlichting, bij voorkeur op onverlichte wegen. In het land geldt één gouden verkeersregel: als westerling ben je altijd de schuldige aan het ongeval. Helaas heb ik dat zelf ook een keer meegemaakt, ik werd gesneden door een automobilist die mij raakte. Het was regenachtig en de auto was, zoals dat in Oost - Europa betaamt, niet voorzien van ruitenwissers, want die zouden wel eens gestolen kunnen worden. De bestuurder had mij nooit gezien. De verbazingwekkende officiële lezing was: ik bevond mij op het weggedeelte dat de tegenpartij wilde nemen, dus het was mijn fout. Zoals bekend is, heb ik toch een redelijk grote fantasie, maar deze gedachtegang had ik zelf niet kunnen bedenken. Ik werd aangehouden, mijn paspoort werd ingenomen en ik werd afgevoerd naar het politiebureau. Daar werd mij verteld dat ik vastgehouden zou worden tot een rechterlijke uitspraak en dat ik derhalve (wederom verplicht) in Polen verbleef en dientengevolge (alweer verplicht) DM 50,-- per dag diende om te wisselen. Ja vrienden, u kent mij, als de situatie het beroerdst is dan ben ik op zijn sterkst. Ik heb iedereen in beweging gebracht: de eerste en tweede consul van de Nederlandse ambassade, een tweetal professoren van de juridische faculteit van Universiteit van Warschau en als morele en vooral verbale steun een groep studenten van diezelfde universiteit. Met deze hoeveelheid van autoriteit had de commandant van de politiepost geen rekening gehouden, zijn schulp stond klaar achter zijn bureau en daar kroop hij in. Al met al betaalde ik een boete van Fl 15,-- en kreeg mijn paspoort terug, wat overbleef voor eigen rekening was de schade.

Over het stelen van spullen nog even het volgende. Criminaliteit kwam in de communistische heilstaat niet voor, als het toch gebeurde werd de daad gepleegd door renegaten, die niets begrepen van de theorieën van Karl Marx (je weet wel, die van die indianenverhalen) en het Communistisch Manifest, maar die onder verderfelijke invloed waren gekomen van westerse decadenten; of het waren natuurlijk die vermaledijde westerlingen zelf die zich overgaven aan crimineel wangedrag. Al raakte je nog zoveel kwijt en werd je halve motor gesloopt, van diefstal kon geen sprake zijn, dat bestond immers niet. In deze opstelling is de alom aanwezige Rooms - Katholieke invloed duidelijk te herkennen, men stelt zich Roomser op dan de Paus, die toch ook uit Polen komt. Volgens mij zijn er meer katholieken en geestelijken dan in het Vaticaan, zelfs Maria schijnt er een aantal malen op werkbezoek te zijn geweest. Inmiddels is er wel wat veranderd, sedert de val van het communistische regime is diefstal weer toegestaan, er is een inhaalslag gaande want het tiert welig. Raak je in Nederland door diefstal je motor kwijt dan kun je altijd in Polen gaan kijken of je hem terugvindt. Meestal is men bereid om hem tegen redelijke prijs weer af te staan, wat in overleg met de verzekering vaak ook gebeurt; dat is pas echte handel.

Om te zien waar Polen precies ligt zou ik een moderne landkaart raadplegen. Wat iedereen in het land zag weet ik ook niet, maar het heeft door de eeuwen heen zeer variabele en flexibele grenzen gehad. De Polen zelf wisten ook niet precies wat ze moesten doen want de beruchte Poolse Landdag was één groot kippenhok, dus het land was vrij om binnen te lopen. Het is bezet geweest door (niet in chronologische volgorde) de Russen, de Tartaren, de Pruisen, de Oostenrijkers, de Turken, de Zweden, de Duitsers en laatstelijk weer de Russen. In 1939 hebben die samen met de Duitsers het land opgedeeld, alleen de Russen zitten er nog steeds en hebben het oostelijk deel van Polen ingepikt, met als argument dat het een historische grens betreft. Ja, dank je de koekoek, door de vele grenswisselingen is er in de geschiedenis altijd wel een grens aan te wijzen die erop lijkt. De Polen die toch wat sneu waren dat de Russen het land niet teruggaven in 1945, hebben ter compensatie landjepik gespeeld met Duitsland. Polen bestaat nog steeds, is ongeveer net zo groot, is alleen iets naar het westen opgeschoven.

Maar door al die buitenlandse invloeden is de bouwstijl van de bouwwerken heel divers, het is in de oudere gedeelte van de steden, die vrij zijn van verkeer, goed waarneembaar dat Polen op de grens ligt van de westerse en oosterse culturen. En door 100 jaar achterstallig onderhoud voelt het aan alsof je terug in de tijd bent gegaan. Het is aangenaam toeven op de vele terrassen en op de markten, waar je nog steeds aardige snuisterijen kunt kopen, waarvan de verkoper altijd beweert dat het puur handwerk is. Laat altijd goed blijken dat je geen Duitser bent, tijdens je verblijf. Kennelijk vonden ze het verkregen land nog niet genoeg, zodat ze nog altijd een antipathie hebben tegen Duitsers. De Polen zijn heel chauvinistisch en zeg niets verkeerds over Polen of ze worden boos. Hun nationale trots en componist is Chopin, die echter door zijn Franse vader de Franse nationaliteit had en vanaf zijn twintigste tot zijn dood in Parijs verbleef, meldt dit vooral niet. Houd je je aan deze regels en houd je een oog op je spullen dan kun je er een leuke vakantie doorbrengen.

Reis Index