Aansprakelijkheid van verenigingen

Er zijn twee soorten aansprakelijkheid, wettelijke en contractuele. Het gaat hier om de eerste.

Wettelijke aansprakelijkheid van bestuurders:

Een bestuurder is jegens de vereniging gehouden tot goede vervulling van zijn taak. Doet hij dit niet dan kan hij jegens de vereniging aansprakelijk zijn. Dan heb ik het niet over normale fouten maar echt over laakbare tekortkomingen en handelen. Dit is de bestuurdersaansprakelijkheid, het is niet echt logisch dat de vereniging zelf dit risico voor haar rekening neemt en afdekt.

Wettelijke aansprakelijkheid van de vereniging:

In beginsel zijn er twee soorten verenigingen, die met een volledige rechtspersoonlijkheid (1) en die met een beperkte rechtspersoonlijkheid (2). Het belangrijkste hierbij is inschrijving in de KvK, (notarieel opgemaakte) statuten, en de andere wettelijke verplichtingen zoals o.a. jaarverslag.

Voor de eerste zijn de bestuurders nooit aansprakelijk, dat is de vereniging als rechtspersoon zelf. Voor de tweede zijn de bestuurders hoofdelijk aansprakelijk voor de vereniging. Er zijn nog wat tussenvormen als er b.v. wel statuten maar geen inschrijving KvK is. Het is daarom altijd verstandig voor een motorclub om de eerste vorm te kiezen.

Het kan zijn dat de vereniging door een derde wegens onrechtmatige daad wordt aangesproken. Deze aansprakelijkheid is niet anders dan de wettelijke aansprakelijkheid van ieder natuurlijk persoon. Het belangrijkste hierbij is dat er sprake moet zijn van een verwijtbare tekortkoming. Daarbij komt een aantal elementen aan de orde:

- Er moet sprake zijn van schade; zonder schade is er geen verhaal.
- Er moet sprake zijn van een onrechtmatige daad, dit is zowel handelen als nalaten. Onrechtmatigheid kan ontstaan door strijd met een wettelijke plicht, maatschappelijke onbetamelijkheid,
- Er moet een causaal verband bestaan tussen de schade en de onrechtmatige daad.
- Er moet schuld zijn, d.w.z. toerekenbaarheid. Dat kan zijn subjectieve schuld door verwijtbaarheid of onachtzaamheid. Maar ook objectieve schuld, wat komt volgens de wet of de verkeersopvatting voor jouw rekening.
- Relativiteitsbeginsel, de geschonden norm dient binnen het normale maatschappelijk verkeer te vallen. B.v. als een voetballer een tegenspeler reglementair onderuit haalt en die loopt letsel op dan is er geen sprake van een onrechtmatige daad.

Hoe krijg je hier als motorclub nou mee te maken bij het organiseren van een toerrit. Belangrijk element hierbij de risicoaanvaarding van de deelnemer, als iemand door een eigen verkeersfout bij een verkeersongeval betrokken raakt dan kan hij dat de organiserende club moeilijk verwijten. Hetzelfde geldt als iemand net twee dagen zijn rijbewijs heeft en daardoor onderuit gaat, die onervarenheid is toch echt eigen gebrek.

In welke situaties kun je er wel mee te maken krijgen? Hier een aantal voorbeelden:
- Bij duidelijke fouten in de routebeschrijving. B.v. rechts waar het links moet zijn en hierdoor ontstaat een ongeval.
- Bij het niet verstrekken van een routebeschrijving.
- Het niet waarschuwen voor bijzondere (weg)omstandigheden.
- In een routebeschrijving opnemen dat men zich niet hoeft te houden aan verkeersregels of -tekens.
- Als je als motorclub in je voorwaarden opneemt dat de aanwijzingen van de voorrijder of andere door de club daarvoor aangestelde personen verplicht dienen te worden opgevolgd.

Stel iemand van de club die het parkeren bij aankomst regelt verwijst je naar een plaats met zacht asfalt of grind. Je komt terug en je motor is omgevallen, dan is de vereniging echt wel aansprakelijk omdat ze aanwijzingen voor het parkeren heeft gegeven. Hetzelfde geldt voor de voorrijder, indien als gevolg van een aanwijzing een voorval met schade ontstaat dan kan de vereniging worden aangesproken.

Als motorclub is het daarom verstandig om op het eerste (voor)blad van de routebeschrijving een exoneratieparagraaf op te nemen waarin de volgende elementen staan vermeld:
- De route is opgemaakt volgens de laatste gegevens en is gecontroleerd, de vereniging is niet verantwoordelijk/aansprakelijk voor gewijzigde verkeerssituaties en kennelijke verschrijvingen of drukfouten.
- Het staat de deelnemer vrij om van de route af te wijken.
- De voorrijder geeft aanbevelingen en doet suggesties voor de best te volgen route of groepsindeling; het is beleefd om deze te volgen, echter staat het de deelnemer vrij daarvan af te wijken als hij de inzichten van de voorrijder om welke reden dan ook niet deelt. Het deelnemen door rijden in groepsverband geschiedt voor eigen risico en onder eigen verantwoordelijkheid van de deelnemer.
- Het is geen verplichting de route volledig uit te rijden; noem een sluitingstijd voor laatste afmelding.
- Deelname aan het evenement geschiedt op eigen risico. Ook indien u in een groep rijdt voorafgegaan door een voorrijder.
- De kosten die berekend worden zijn slechts ter dekking/vergoeding van de door de vereniging gemaakte kosten en/of drankjes en voeding.
- Houdt u zich aan de verkeersregels, rijd niet te snel en houd voldoende afstand. De deelname aan het verkeer geschiedt geheel op eigen risico.
- Bekende gevaarlijke of bijzondere situaties zijn in de routebeschrijving vermeld. Geen aansprakelijkheid wordt aanvaard voor plotseling optredende wijzigingen, blijf daarom alert op de weg en de weg- en weersomstandigheid.
- Als u in een groep rijdt houdt u zich dan aan de regels voor groepsrijden.

Wat moet u als organiserende motorclub zeker doen of niet doen:
- Geef alle deelnemers een routebeschrijving.
- Waarschuw in de routebeschrijving (liefst vooraf) voor bijzondere omstandigheden als die bekend zijn, zoals zand of klei op de weg, of grind, of boerenlandweg, onverharde weg, slecht wegdek, enz.
- Neem vooral geen teksten op waaruit wordt aanbevolen om de verkeersregels of -tekens te negeren (bij bord verboden in te rijden gewoon rechtdoor of, bij bord verplichte rijrichting rechtdoor: links afslaan of, neem fietspad rechts). Komt zoiets voor, maak dan een aanvulling of wijziging op de route.
- Als vereniging ook nooit zeggen dat de voorrijder aanwijzingen geeft of bepaalt en dat deze (strikt) opgevolgd moeten worden.
- Geef duidelijk de laatste wijzigingen op de route aan en wijs deelnemers hierop bij inschrijving.
- Probeer 's morgens vroeg de route nog na te (laten) rijden, zodat u nog wegafsluiting of andere evenementen kunt opnemen. Als de hele route niet mogelijk is bepaal dan mogelijke knelpunten en controleer die.

Ondanks al uw voorzorgsmaatregelen kan het nog voorkomen dat een derde de vereniging aanspreekt. Daarom is een normale wettelijke aansprakelijkheidsverzekering, zoals ieder normaal persoon die ook heeft, altijd nuttig. Al is het alleen maar om de kosten te dekken van schade door of aan door u gebruikte of geleende zaken.